Zofia Rydet po latach. 1978-2018

 

W 2018 roku miałem przyjemność wziąć udział w dużym projekcie badawczym Uniwersytetu Łódzkiego dotyczącym Zofii Rydet - jej biografii, twórczości oraz wpływu, jaki wywarła na fotografię. Projekt koordynowany jest przez dra hab. Mariusza Gołąba, a jego efekt stanowi m.in. szereg książek. Jedna z nich, zatytułowana Zofia Rydet po latach. 1978-2018 pod redakcją Stefana Czyżewskiego i Mariusza Gołąba, ukazała się kilka dni temu. Ogromnie się cieszę z obecności w tym tomie. Cały projekt jest próbą wielowymiarowego spojrzenia na twórczość autorki Zapisu socjologicznego i choćby przez to zdecydowanie wart jest uwagi. Partnerem projektu jest Fundacja im. Zofii Rydet.

To trzeci z planowanych czterech tomów poświęconych Zofii Rydet w ramach tego projektu. Dwa poprzednie, które również ukazały się w 2020 roku, to: Zapisy pamięci. Historie mówione Zofii Rydet, red. T. Ferenc, K. Jóźwiak, A. Różycki oraz Ocalać. Zofia Rydet a fotografia wernakularna, red. J. Dziewit, A. Pisarek.

Więcej informacji o książce dostępnych jest na stronie Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego: link, a o poprzednich tomach: tu i tu. Recenzja drugiego tomu autorstwa Zuzanny Sokołowskiej na łamach ArtPapieru: tutaj.

Spis treści tomu Zofia Rydet po latach. 1978-2018:

Mariusz Gołąb, Wspólnota spojrzenia i doświadczenie fotograficzne / 7

Przybliżenia

Marianna Michałowska, Zofia Rydet – dzieło w procesie / 19

Adam Mazur, Być może największa polska fotografka. Problematyka badań nad życiem i twórczością Zofii Rydet / 33

Bogdan Konopka, Zofia Rydet – Obłaskawianie czasu / 49

Mateusz Palka, Trzy świadectwa Zapisu socjologicznego Zofii Rydet / 59

Waldemar Śliwczyński, Myśląc o Zofii Rydet / 69

Historie mówione

Tomasz Tomaszewski, Moment decydujący / 79

Sławomir J. Magala, Rzeczywistość to potok zdarzeń… / 93

Anna Beata Bohdziewicz, Lubiłam Panią Zosię, ona też mnie lubiła… / 107

Waldemar Jama, Zosia zawsze miała dobre pomysły… / 127

Jerzy Piątek, Świeci Pani na wprost… / 141

Paweł Pierściński, Tego się nie da porównać z innymi rzeczami… / 147

Henryk Pieczul, Wnętrze stare, zabytkowe, a w środku telewizor. To dla Pani Rydet było perełką… / 159

Krzysztof Jurecki, Zofia Rydet w moich wspomnieniach / 165

Krzysztof Cichosz, Spacer z wędrowcem / 177

Adam Sobota, Ikoniczną formą jest człowiek… / 187

Stefan Wojnecki, Powiedziała, że nie chce zniknąć… / 207

Piotr Wołyński, Balsamowanie czasu / 211

Irena Gałuszka, To, co najważniejsze, dokument czasu… / 225

Lech Lechowicz, (Nie) tylko Autorka zapisów socjologicznych… / 229

Józef Robakowski, Musiała uzyskać to, co chciała… / 249

Piotr Tomczyk, Sama wychodziła komuś naprzeciw… / 263

Zbigniew Tomaszczuk, Fotografia generatywna / 273

Wojciech Prażmowski, Patrz, patrz, my mamy to wszystko w środku… / 295

Wiesław Głowacz, Tak wiele dla polskiej fotografii… / 307

Bogusław Saucha, Krystyna Twardowska-Saucha, Uczyła nas patrzeć… / 311

Impresje i wspomnienia

Zdzisław Pacholski, O Zosi Rydet / 325

Leszek Jerzy Pękalski, Zosia… / 335

Witold Węgrzyn, Aparat fotograficzny przepustką do świata innych ludzi, czyli rozważania na temat twórczej pasji Zofii Rydet / 349

Wojtek Wieteska, Dlaczego chcesz mi pokazać to, czego nie chcę zobaczyć? / 357

Wystawa "Przestrzeń-interpretacje"

 

Bogdan Konopka. Mistrz i przyjaciel, „Format” 2019, nr 82-83.

Wystawa „Rezonanse” Bogdana Konopki w Wałbrzychu

Przygotowana przez Jacqueline Konopkę z wspaniałego cyklu Bogdana "Rezonans", poświęconego kolejnym pokoleniom polskiej emigracji we francuskim zagłębiu węglowych Nord-Pas-de-Calais z początku XX wieku oraz z lat 70.

Realizm iluzji

"Nowa Krytyka" 40/2018 (Dla ubogich zbieraczy + Obraz zastygłego niepokoju. Intencja alegoryczna Charlesa Baudelaire’a według Waltera Benjamina).

W najnowszej "Nowej Krytyce" (nr 40/2018) mój przekład eseju Dla ubogich zbieraczy Waltera Benjamina - wraz z odkryciem ciekawej karty pocztowej z zabawną scenką Oskara Herrfurtha (ilustratora m.in. historyjek barona Münchhausena, powieści Karola Maya oraz baśni braci Grimm i Hansa Christiana Andersena), która mogła być inspiracją dla Benjamina do przywołania wyobrażenia o próbie przedarcia się do mitycznej Kukanii otoczonej ryżowym murem.

W numerze "NK" także dłuższe rozważania Obraz zastygłego niepokoju. Intencja alegoryczna Charlesa Baudelaire’a według Waltera Benjamina.

40 numer "Nowej Krytyki" w całości dostępny jest online: tu. 

Nowe światło Witolda Romera - w nowym "Formacie" (nr 81)

Ukazało się nowe pismo artystyczne "Format". Piszę w nim o zeszłorocznej wystawie Witolda Romera. W numerze także recenzja najnowszej i ostatniej książki Bogdana Konopki Un conte polonais autorstwa Elżbiety Łubowicz.

Bogdan pracował nad tą książką długo - starannie dobierał fotografie (niektóre z nich wykonał czterdzieści la temu), układał je w pary, zestawiał w kontrapunkty, wizualne narracje. Przesyłał mi kolejne wersje makiety, sporo o tej książce rozmawialiśmy. Wiem, że był z niej dumny.

Recenzji w "Formacie" już niestety przeczytać nie zdążył. 

Tu więcej o tej publikacji.

Walter Benjamin, Paryż – miasto w zwierciadle. Wyznania miłosne pisarzy i artystów wobec „stolicy świata”

W najnowszym tomie „Studia Philosophica Wratislaviensia” mój przekład eseju Waltera Benjamina: Paryż – miasto w zwierciadle. Wyznania miłosne pisarzy i artystów wobec „stolicy świata”, który został po raz pierwszy opublikowany anonimowo w styczniowym numerze „Vogue’a” z 1929 roku. Pisany był przez Benjamina najprawdopodobniej głównie z pobudek finansowych, choć niektóre podjęte w nim refleksje wykorzystane zostały później w nieukończonej rozprawie Pasaże w rozdziale „R” – Lustra. Oryginał zaginął.

Zapraszam:
http://spwr.wuwr.pl/preview/-10620
http://spwr.wuwr.pl/preview/-10622

Pożegnanie Bogdana Konopki

Przyjaciele i rodzina będą mogli pożegnać Bogdana Konopkę w poniedziałek 27 maja o godzinie 15.00 na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

© Bogdan Konopka, autoportret z Rolleiflexem

Bogdan Konopka zgasł

© Bogdan Konopka, autoportret

W nocy z 18 na 19 maja zmarł Bogdan Konopka. Miał 65 lat. 

Bogdanie, byłeś naszym przyjacielem, wspaniałym i mądrym człowiekiem. Niezwykle wrażliwym, nieprzerwanie refleksyjnym i doskonałym artystą. Twoje fotograficzne lekcje ciemności otwierały nam oczy. Stale poszukiwałeś, zadawałeś pytania, na które odpowiedzi były często bolesne i trudne. A czasem nie było ich wcale. 

Twoja nagła śmierć przerwała masę planów, zaskoczyła Cię w trakcie Twej ogromnej twórczej i intelektualnej aktywności.

Po wydaniu swojej ostatniej, doskonałej książki Un conte polonais (Baśń polska) powiedziałeś w tegorocznej rozmowie w „Tygodniku Powszechnym”, że marzy Ci się „jeszcze jakaś Baśń francuska, a potem to chyba wypadałoby już odpocząć...”. Wiemy, że pracowałbyś jednak dalej. Miałeś zbyt wielki umysł i serce by przestać. 

Odszedłeś za szybko. Nie potrafimy się z tym pogodzić.

 

"Format" 2018, nr 79-80

W nowym, podwójnym numerze pisma artystycznego "Format" (79-80) znów dużo artykułów o fotografii - relacji, tekstów problemowych, refleksji i esejów.

Piszę szerzej o cyklach "Winter swimmers" Radka Kalhousa i "Metropolight" Davida Gaberlego, które pokazywaliśmy w lutym tego roku w galerii FOTO-GEN.
Poruszam także nowe wątki związane z fotografowaniem Tadeusza Różewicza przez Janusza Stankiewicza, które nie weszły do wcześniejszego artykułu - rozmawiamy m.in. o jego raczej mało znanych zdjęciach z ogrodu poety na wrocławskim Biskupinie, czy o wplataniu do ich przedziwnych portretów obrazów Jerzego Nowosielskiego.

"Śmierć ojca" Waltera Benjamina - "Kontent" 2018, nr 7

W nowym numerze pisma literackiego "Kontent" mój przekład "Śmierci ojca" Waltera Benjamina i parę słów o tym, dlaczego ta buńczuczna, choć niewinna (i pierwsza) nowela może stać się pretekstem do opowieści o brutalnym końcu jego młodzieńczego świata.

Tadeusz Różewicz a fotografia - w pierwszym numerze magazynu literackiego "Interpretacje"

Fajnie być częścią nowego projektu wydawniczego - pierwszego numeru magazynu "Interpretacje", wydanego przez ossolińskie Muzeum Pana Tadeusza w ramach Festiwalu Tradycji Literackich. Redaktorem naczelnym pisma jest Marcin Hamkało. W swoim artykule napisałem o tym, dlaczego Tadeusz Różewicz z zasady był wobec fotografii nieufny, ale kiedy już się do niej przekonywał, bawił się nią jak mało kto. Kanwą artykułu są rozmowy, które przeprowadziłem z Adamem Hawałejem, Januszem Stankiewiczem, Jerzym Olkiem i Zbigniewem Kulikiem. Należeli oni do garstki osób, którym Różewicz nie tylko pozwalał się fotografować (ważnymi autorami jego zdjęć byli również m.in. Elżbieta Lempp, Bogusław Michnik oraz Janusz Drzewucki), ale z którymi wymyślał także fotograficzne sytuacje. Najważniejsze w nich było zawsze spotkanie i rozmowa. Powstałe zdjęcia były mu również potrzebne jako wizualne notatki, wykorzystywane do przemyśleń, bywały mu też potrzebne do własnej twórczości. Przed zaprzyjaźnionymi fotografami, w ich towarzystwie, w dialogu z nimi uprawiał autokreację. Wymyślał happeningi na śmietniku, kazał fotografować swoje stare buty, przyjmował pozę melancholijnego starca inspirowaną obrazem van Gogha.

15.07.2018

Lubań, 15 lipca 2018, Ektar 100 4x5

Bogdan Konopka - Leçons de Ténèbres

Wczoraj z Leica Gallery przyszedł album Bogdana Konopki towarzyszący wystawie jego styków z 8x10 cala, Leçons de Ténèbres. Teksty pisałem ja i Adam Mazur.

Książka dostępna jest w księgarni Galerii: link

Więcej o wystawie: link

Myszka Miki i Walter Benjamin

Przeglądając dwie, sporządzone w 1935 roku, robocze wersje znanej rozprawy Benjamina Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, natrafiłem na krótki rozdział o kinie z fragmentem poświęconym Myszce Miki. Odnosi się do niego także obszerny przypis sporządzony przez autora. W trzeciej, finalnej redakcji z 1936 roku cały ten rozdział został usunięty i w rezultacie nie znalazł się w jednym z najczęściej cytowanych i przywoływanych jego tekstów. Szukałem dalej - jest jeszcze dość chaotyczny szkic z 1931 roku, parę akapitów w eseju Doświadczenie i ubóstwo z 1933 i fragment z zapisków wchodzących w skład nieukończonych Pasaży. Stosunek do tych kreskówek miał ambiwalentny, zmieniał zdanie, weryfikował przemyślenia.

Test w oparciu o refleksje Waltera Benjamina rozproszone po jego Gesammelte Schriften w czerwcowej "Odrze". Więcej o bieżącym numerze: link.

o widzeniu

Ektar 100, 4x5

Historia w przestrzeni publicznej

 Znów niefotograficznie, ale obecność w takiej książce cieszy. Więcej na stronie wydawnictwa: link

Pałac Wallenberg-Pachalych (wrocławska Biblioteka Uniwersytecka w przeprowadzce), sierpień-wrzesień 2013

Dyskretna tożsamość

Wystawa "Dyskretna tożsamość" ma już drugą odsłonę. Tym razem w Pałacu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej, poprzednio w Galerii Foto-Gen we Wrocławiu. Zgodnie z założeniami kuratorskimi wybrałem archiwalną fotografię, którą wykonałem w grudniu 2008. Na wystawie pokazuję autorską odbitkę ciemniową na papierze barytowym. Pamiętam, że po szczegółowym ustaleniu czasów naświetlania i doświetlania poszczególnych partii odbitki cały proces pracy nad nią pod powiększalnikiem zajmował 45 minut. Potem wywołanie, utrwalanie, długie płukanie i suszenie na szybie. Pentacon six i mój ulubiony szerokokątny flektogon... 

Więcej o wystawie: link
Katalog: link

fot. Stanisław Kulawiak / Tomasz Pełka

fot. Stanisław Kulawiak / Tomasz Pełka

fot. Stanisław Kulawiak / Tomasz Pełka

fot. Stanisław Kulawiak / Tomasz Pełka

Lekcje ciemności Bogdana Konopki

8 czerwca wernisaż wystawy Bogdana Konopki Leçons de ténèbres w Leica 6x7 Gallery w Warszawie. Miałem przyjemność pisać esej do towarzyszącego wystawie albumu. 

Serdecznie zapraszam. Więcej informacji o wystawie na stronie Galerii: link

Wiosna

Kontynuuję rozpoczęty w kwietniu 2015 roku cykl. Świdnica okazała się fotograficznie mało interesująca. Niebawem Kłodzko i Lubań. A potem znowu czekanie na wiosnę i świeżą roślinność. 

Brzeg, 30 kwietnia 2018, Ektar 100 4x5

Oleśnica, 22 kwietnia 2018, Ektar 100 4x5

Urs Scheidegger, Walter Imber - Polen

Do mojej kolekcji zagranicznych książek fotograficznych traktujących o Polsce trafił album szwajcarskiego wydawnictwa Mondo z 1981 roku ze zdjęciami Waltera Imbera i tekstem Ursa Scheideggera. 

Obok rewelacyjnej i poruszającej publikacji Poland, 1946 Johna Vachona, serii zdjęć Bardzo polska sprawa Geralda Howsona z 1959 roku (przeleżałych pół wieku w jego londyńskiej szufladzie), i dość mrocznych fotografii, które w ramach cyklu Polish shadow w 1988 i 2003 roku wykonała Rosalind Salomon, szwajcarska książka prezentuje się równie ciekawie, choć ma najmniej autorski - bo bardziej użytkowy - charakter. Kolorowe zdjęcia Imbera ułożone zostały w pięć napisanych przez Scheideggera rozdziałów traktujących o ustroju socjalistycznym, polskiej gospodarce, religii katolickiej, kulturze, ludność i turystyce. Książka pomyślana była jako atrakcyjne wizualnie opracowanie dotyczące najnowszej historii Polski, prezentujące obcokrajowcom informacje z zakresu bieżącej polityki, kultury i tradycji.

Dowiedziałem się o tym wydawnictwie od Adama Deglera, który kupił swój egzemplarz kilka lat temu na wyprzedaży książek w Szwajcarii. Album można bez większych problemów zamówić w zagranicznych serwisach aukcyjnych w bardzo niskich cenach.